Trwałość lin wspinaczkowych

Bezpieczeństwo podczas wspinaczki zależy przede wszystkim od przestrzegania zasad asekuracji i prawidłowego używania certyfikowanego sprzętu. Należy pamiętać, że sprzęt wspinaczkowy nie jest wieczny i trzeba go w odpowiednim momencie wymienić. Kiedy należy wymienić linę?

• Zestawy

• Lonże

• Rękawiczki

• Buty

Ostre krawędzie skalne

Normy bezpieczeństwa lin wspinaczkowych uwzględniają jedynie obciążenia dynamiczne powstające podczas odpadnięcia z liną zabezpieczoną w karabinku. Nowa lina musi wytrzymać co najmniej 5 takich standaryzowanych odpadnięć, ale na ostrej krawędzi skalnej może nie wytrzymać ani jednego. Im bardziej zużyta lina, tym większe ryzyko jej zerwania na ostrej krawędzi. Lina, na której  przeprowadzono już 5 km zjazdów lub wspinaczki, traci 50% swojej wytrzymałości na zerwanie na ostrej krawędzi, a po 10 km spada ona do 30%. Za ostrą krawędź skalną uznaje się krawędź o promieniu mniejszym niż 5 mm. Podczas wspinaczki należy zwracać uwagę na prawidłowe prowadzenie liny, aby wyeliminować ryzyko odpadnięcia z liną opartą na ostrej krawędzi. Jeśli nie można uniknąć prowadzenia liny po ostrej krawędzi, należy za nią założyć solidne zabezpieczenie. Nawet jeśli to zabezpieczenie nie utrzyma odpadnięcia, to i tak zamortyzuje część energii spadającego wspinacza.

Zanieczyszczenia

Do najpoważniejszych form zanieczyszczeń liny należą uszkodzenia spowodowane działaniem środków chemicznych, takich jak: farby, lakiery, kwasy, zasady, rozpuszczalniki organiczne (np. aceton) czy wybielacze. Benzyna wprawdzie nie uszkadza bezpośrednio włókien poliamidowych, ale niszczy impregnację liny, która wówczas łatwiej ulega mechanicznemu ścieraniu o skałę, namaka wodą itp. Każda lina, która miała kontakt z wymienionymi substancjami, traci swoją elastyczność i wytrzymałość na rozciąganie, dlatego nie powinna być dalej używana.

Jeżeli chcesz oznaczyć środek liny flamastrem lub taśmą, używaj wyłącznie produktów przeznaczonych do tego celu. W przeciwnym razie substancje chemiczne zawarte w flamastrze lub kleju taśmy mogą uszkodzić linę.

Zwykłe zabrudzenia, np. kurzem, piaskiem, zaprawą murarską czy błotem, można usunąć, piorąc linę. Należy to robić ręcznie w letniej wodzie (około 30 stopni Celsjusza), stosując wyłącznie środki piorące zalecane przez producenta. Nigdy nie używaj zwykłego proszku do prania, który może znacząco zmienić właściwości liny i radykalnie obniżyć liczbę wychwytanych odpadnięć. Linę suszymy w temperaturze pokojowej, nigdy na słońcu ani na kaloryferze. Częste pranie niekorzystnie wpływa na impregnację, dlatego nie należy prać liny zbyt często.

• Liny

• Kaski

• Friendy, kości i haki

• Buty

Wpływ czynników klimatycznych

Mokra lina traci około 30% wytrzymałości na zerwanie, ponieważ woda osłabia wiązania strukturalne włókien na poziomie molekularnym. Testy wykazały, że nawet liny z impregnacją hydrofobową nie są odporne na to zjawisko. Uważa się, że lina traci również wytrzymałość, gdy jest zamarznięta, ale nie przeprowadzono jeszcze badań w tym zakresie. Szkodliwe działanie ma także promieniowanie słoneczne, a zwłaszcza UV, dlatego nie należy narażać liny na bezpośrednie działanie słońca. Nie należy jej również przechowywać w pomieszczeniach z solarium.

Mechaniczne zużycie

Po każdej wspinaczce należy sprawdzić linę pod kątem zużycia mechanicznego. Oplot liny można skontrolować wzrokowo i dotykiem, rdzeń zaś tylko dotykiem. W razie odpadnięcia, kontrolę liny przeprowadzamy jeszcze w terenie, ze szczególnym uwzględnieniem odcinka, który amortyzował upadek. Kontrola dotykiem polega na ugniataniu liny w palcach. Jeśli wyczujemy nieznaczne uszkodzenia wewnętrzne, należy ułożyć linę w łuk. Jeśli łuk pozostaje napięty podczas przesuwania liny, wszystko jest w porządku. Załamanie się liny wskazuje na uszkodzenie rdzenia wskutek naderwania.

Obr.: Kontrola liny przesuwaniem w łuku - po lewej stronie lina w porządku, po prawej uszkodzona

Podczas dalszej kontroli zwracamy uwagę na stopień przetarcia oplotu, sprawdzamy, czy niektóre części liny nie są stwardniałe, czy widoczne są zgrubienia lub wręcz przeciwnie, jej ścieńczenie. Zwracamy również uwagę na zmianę koloru (jeśli nie zniknie po praniu, najprawdopodobniej doszło do uszkodzenia pod wpływem substancji chemicznej). Każda uszkodzona lina musi zostać wycofana z użytku lub przynajmniej należy odciąć uszkodzony fragment i używać tylko części nieuszkodzonej.

Upadki

Zasadniczo linę należy wycofać z użytku po każdym upadku, w którym współczynnik upadku jest równy lub większy od jedności. Współczynnik ten oblicza się, dzieląc długość upadku przez efektywną długość liny, czyli odległość od asekurującego do wspinacza.  Należy jednak pamiętać, że krótkie upadki, typowe dla wspinaczki sportowej, również wpływają na żywotność liny, choć w mniejszym stopniu. Uszkodzenia te objawiają się spłaszczeniem, stwardnieniem i zmianami w oplocie, co wyraźnie sygnalizuje zużycie liny i zbliżające się ryzyko zerwania. Ważne jest, aby zdawać sobie sprawę, że lina stopniowo osłabiana częstymi upadkami o niskim współczynniku, traci odporność na ostre krawędzie skalne.  Dlatego nie powinna być używana w terenie, gdzie istnieje ryzyko obciążenia liny na ostrej krawędzi, nawet podczas zjazdów.

• Uprzęże

• Plecaki

• Slackline

• Crashpady

Sposoby asekuracji, zjazd

Lina ulega zużyciu również podczas zjazdów. Zjazd to w zasadzie kontrolowany upadek bez swobodnego odpadnięcia, czyli o czynniku odpadnięcia równym zero. Lina jest w tym przypadku narażona na uszkodzenia głównie z powodu kontaktu z rozgrzanym przyrządem zjazdowym. Stopień zużycia można zmniejszyć poprzez wolniejsze zjazdy i szybkie wyjmowanie liny z ósemki zjazdowej. Szacuje się, że po 200 zjazdach wytrzymałość liny na odpadnięcie może spaść nawet o 70%.

A jak wygląda zużycie liny podczas wspinaczki z górną asekuracją? Lina jest wówczas używana zupełnie inaczej niż przy asekuracji z dołu. Podczas wspinaczki z górną asekuracją w linie powstają jedynie niewielkie siły obciążające. Tak obciążona lina jest w stanie wytrzymać każde odpadnięcie, nawet w przypadku znacznego zużycia oplotu. Z drugiej strony, ponieważ każdy pokonany metr jest jednocześnie opuszczany (zjeżdżany) na jednym końcu liny, a każdy metr oznacza ciągłe zginanie i prostowanie w karabinku zwrotnym, dochodzi do nawet dziesięciokrotnie szybszego zużycia liny w porównaniu do normalnego użytkowania podczas wspinaczki z dolną asekuracją. Taka lina jest bardzo mało odporna na obciążenie na ostrej krawędzi skalnej. Wynika z tego, że liny często używane do wspinaczki z górną asekuracją nie powinny być już używane do normalnej wspinaczki w terenie górskim, gdzie istnieje ryzyko ich gwałtownego obciążenia na ostrej krawędzi skalnej. Natomiast do wspinaczki z górną asekuracją można ich używać aż do przetarcia oplotu. Potem muszą zostać wycofane z użytku i zastąpione nowymi.

Częstotliwość użytkowania

Producent lin Tendon podaje, że przy zachowaniu wszystkich zasad bezpieczeństwa można kierować się następującymi danymi:

• Intensywne - codzienne używanie (wspinacze sportowi, przewodnicy górscy, ścianki wspinaczkowe): mniej niż 1 rok
• Regularne - weekendowe używanie (całoroczne): 1 rok do 2 lat
• Regularne - weekendowe używanie (sezonowe): 2 do 3 lat
• Okazjonalne - rekreacyjnie raz w miesiącu: 3 do 5 lat
• Sporadyczne: 5 do 7 lat
• Nieużywane lano: 5 - 10 lat

Należy jednak pamiętać, że dane te są jedynie orientacyjne, ponieważ żywotność liny zależy od wielu innych czynników.

Życzymy Wam udanego sezonu wspinaczkowego i miękkich lądowań :)

• Magnezja

• Woreczki na magnezję

• Breloczki, przywieszki

• Ekspresy

• Karabinki z zabezpieczeniem

• Karabinki bez zabezpieczenia

• Ósemki zjazdowe

• Hamulce i blokady

• Blokady ręczne

• Blokady półautomatyczne

• Odzież wspinaczkowa męska

• Odzież wspinaczkowa damska

Przydatne linki

• Poradniki >

• Testy >

• Dzienniki podróży >

• E-SHOP >

Autor: Kateřina Balcarová

Źródła: Schubert, Pit. Bezpečnost a riziko na skále a ledu. I. Díl, Kletr : Plzeň, 1998; horolezeckametodika.cz, horydoly.cz, mytendon.cz, unsplash.com