Wybór odpowiednich skarpet jest równie ważny, co wybór butów.

Wstęp

Skarpety sportowe, choć z pozoru to nieistotny element garderoby, w zależności od zastosowanych materiałów i technologii, mogą pełnić szereg niezwykle użytecznych funkcji. Ich zadaniem jest:

1. szybkie schnięcie
2. zachowanie stabilności kształtu (nawet po wielokrotnym praniu)
3. wykazywanie wysokiej wytrzymałości i odporności na uszkodzenia
4. zapobieganie rolowaniu się
5. utrzymywanie stóp w komforcie i cieple
6. chłodzenie (dzięki przemyślanej termoregulacji materiału)
7. bycie przyjemnymi w dotyku
8. skuteczne odprowadzanie wilgoci
9. zwiększanie komfortu (np. dzięki płaskim szwom lub miękkim strefom)
10. posiadanie wzmocnionych stref (np. w okolicach pięty, śródstopia, palców, podeszwy, goleni)
11. wykazywanie właściwości antybakteryjnych
12. zapewnianie wysokiej oddychalności
13. amortyzowanie wstrząsów i zapewnianie właściwości antypoślizgowych
14. ogrzewanie nawet w wilgotnym środowisku
15. eliminowanie nieprzyjemnych zapachów
16. zapobieganie powstawaniu odcisków w newralgicznych punktach stopy
17. zapewnianie elastyczności
18. oferowanie ochrony kości piszczelowej
19. wspomaganie i ochrona stawu skokowego
20. prezentowanie atrakcyjnego designu

Odpowiednio dobrane do konkretnej aktywności (każdy sport ma swoją specyfikę i inaczej obciąża stopy) skarpety potrafią wręcz poprawić wyniki sportowe i zwiększyć przyjemność z uprawiania danej dyscypliny.

• Męskie

• Damskie

• Dziecięce

• Pranie i impregnacja

Podstawowy podział skarpet

Skarpety dzielimy ze względu na ich wysokość. Wyróżniamy stopki, modele sięgające za kostkę, do połowy łydki oraz podkolanówki. Istnieją także dwa specyficzne typy: skarpety/podkolanówki kompresyjne oraz skarpetobuty.

1. Stopki
2. Nad kostkę
3. Do połowy łydki
4. Podkolanówki
5. Kompresyjne
6. Skarpetobuty

1. Stopki

Idealne do sportów halowych, takich jak badminton, squash czy siatkówka. Nie zapewniają stabilizacji stopy ani usztywnienia kostki, ale gwarantują precyzyjne trzymanie stopy w bucie i skutecznie odprowadzają pot.

Nawet jeśli stopa intensywnie się poci, nie grozi jej zaparzenie. Skarpety te są odpowiednie do butów, które nie posiadają antybakteryjnej wyściółki. Często wykonane są z materiałów typu Coolmax, które chłodzą i odprowadzają wilgoć z dala od ciała. Nie nadają się do butów narciarskich ani snowboardowych.

Plusy i minusy:

Odpowiednie do:

• Skarpety funkcyjne Zulu

• Skarpety funkcyjne Lasting

• Skarpety funkcyjne Bridgedale

• Skarpety funkcyjne Adidas

2. Nad kostkę

Zaletą tej standardowej wysokości skarpet jest ochrona okolic kostki, zarówno przed otarciami, uszkodzeniami mechanicznymi, jak i samym butem, którego niewłaściwe wyprofilowanie w tym rejonie może prowadzić do powstawania otarć i pęcherzy. Skarpety sięgające nad kostkę zapewniają większy komfort termiczny, a w przypadku zastosowania elastycznych segmentów (ściągaczy) dodatkowo stabilizują staw skokowy.

Plusy i minusy:

Odpowiednie do:

• Skarpety funkcyjne Ortovox

• Skarpety funkcyjne Apasox

• Skarpety funkcyjne Sherpax

• Skarpety funkcyjne Silvini

3. Do połowy łydki

Do tej kategorii należą skarpety narciarskie/snowboardowe, skarpety trekkingowe, a także skarpety do jazdy na rolkach. Ze względu na wysoki komfort termiczny nie są one powszechnie stosowane, a podczas intensywnych aktywności aerobowych są wręcz niepożądane.

Dla narciarzy-amatorów o zacięciu sportowym zaleca się dziś wysokie, lecz cienkie skarpety narciarskie. Zdecydowanie nie należy kompensować grubości, zakładając kilka par skarpet, co prowadzi jedynie do ich niepożądanego przesuwania się. Oprócz utraty precyjnego kontaktu stopy z butem, a co za tym idzie z nartą, warstwowanie sprzyja powstawaniu pustej przestrzeni między stopą a butem, w której tworzy się niekorzystny mikroklimat. W efekcie, zamiast ogrzewać, taka wielowarstwowa konstrukcja prowadzi do wychłodzenia stopy.

Czy wiesz, że:

Podczas jazdy na nartach stopa jest umieszczona w bucie sięgającym aż do goleni. Skarpeta powinna być odpowiednio wysoka, tj. sięgać do połowy łydki lub wyżej (w zależności od wysokości buta narciarskiego). Strefy z amortyzacją pomagają chronić przed otarciami powstającymi w wyniku nacisku języka lub buta wewnętrznego. Ponieważ narciarstwo opiera się na doskonałym przenoszeniu siły między stopą a nartą, kluczowe jest, aby skarpeta idealnie przylegała do stopy. Przesuwająca się skarpeta powodowałaby utratę precyzji w przenoszeniu sił i mogłaby prowadzić do zaburzenia równowagi. To z kolei obniżałoby efektywność jazdy i negatywnie wpływało na ogólną satysfakcję z pobytu na stoku. Aby zapobiec temu zjawisku, skarpety narciarskie są wyposażone w elastyczne paski lub segmenty wokół kostki i w okolicy śródstopia, które zapewniają wymaganą stabilność.

Plusy i minusy:

Odpowiednie do:

• Skarpety funkcyjne Bennon

• Skarpety funkcyjne Craft

• Skarpety funkcyjne Cabeau

• Skarpety funkcyjne Devold

4. Podkolanówki

Podkolanówki często pełnią funkcję estetyczną, a w przypadku modeli damskich dodatkowo zapewniają większy komfort termiczny i ochronę nogi. Do ich produkcji często wybiera się wełnę merino z różnymi domieszkami, które wpływają na ostateczne właściwości materiału. Oprócz zapewnienia komfortu termicznego, niektóre modele zapobiegają powstawaniu otarć i pęcherzy podczas jazdy na nartach lub snowboardzie.

Plusy i minusy:

Odpowiednie do:

• Skarpety funkcyjne Dynafit

• Skarpety funkcyjne High Point

• Skarpety funkcyjne Hi-Tec

• Skarpety funkcyjne Husky

5. Kompresyjne

Skarpety kompresyjne / podkolanówki mają podwójne znaczenie: są stosowane zarówno w sporcie, jak i jako środek medyczny. W celach medycznych pomagają zmniejszyć ryzyko zakrzepów krwi i znajdują zastosowanie podczas dłuższych podróży (samolotem), gdzie ucisk nóg zwiększa przepływ krwi. W sporcie skarpety / podkolanówki kompresyjne pomagają sportowcom opóźnić zmęczenie narządu ruchu, a także produkcję kwasu mlekowego, który powoduje bóle mięśni. Jednocześnie skarpety kompresyjne skracają czas rekonwalescencji, zapewniają stabilność stawów i stóp oraz poprawiają koordynację.

Podczas uprawiania sportu, najczęściej podczas turystyki i biegania, kompresyjne skarpety/podkolanówki zapobiegają ryzyku mikropęknięć w mięśniach, które mogą powstawać podczas uderzania stopą o ziemię. Skarpety/podkolanówki ściągają i kompresują mięśnie, co powoduje mniejsze wstrząsy, a tym samym mniejsze uszkodzenia i urazy mięśni. Jednocześnie dochodzi do zmniejszenia obciążenia aparatu ruchu.

Czy wiesz, że:

Do produkcji skarpet kompresyjnych używa się dwóch rodzajów maszyn: zwykłych maszyn dziewiarskich lub maszyn przeznaczonych specjalnie do produkcji skarpet. Zalety skarpet produkowanych na maszynach do skarpet to brak szwów lub ich obecność tylko na czubku. Z kolei skarpety produkowane na zwykłych maszynach dziewiarskich mają szwy. Ponieważ szwy są bardziej podatne na otarcia, noszenie takich skarpet lub podkolanówek może być po dłuższym czasie nieprzyjemne i niewygodne.

Plusy i minusy:

Odpowiednie do:

• Skarpety funkcyjne Icebreaker

• Skarpety funkcyjne Kari Traa

• Skarpety funkcyjne Mons Royale

• Skarpety funkcyjne Progress

6. Skarpetobuty

Skarpetobuty to stosunkowo nowy produkt, który wywodzi się z Czech. Jak sama nazwa wskazuje, łączy on w sobie cechy butów i skarpet. Cholewka i czubek skarpetobutów są wykonane ze specjalnego materiału, który chroni stopę przed uszkodzeniami mechanicznymi. Jest to miękki, wygodny i amortyzujący materiał, często stosowany na bieżniach i boiskach sportowych. Ponieważ nie pokrywa on całej stopy, nie ogranicza przewiewności. Zainteresowanie skarpetobutami rośnie również ze względu na trend na naturalne produkty.

Różnice między skarpetą a skarpetobutami

Zwykłe buty chronią stopę, ale czasami mogą ją nadmiernie usztywniać. Noszenie niewłaściwego obuwia może prowadzić do deformacji stopy. Skarpety natomiast zapewniają naturalne wzmocnienie stopy. W skarpetobucie stopa pracuje znacznie lepiej niż w zwykłym bucie. W bucie nie czujemy nierówności, więc stopa zachowuje się biernie. W skarpetobucie musi ona dostosowywać się do nierówności, co wzmacnia mięśnie, więzadła i ścięgna oraz poprawia ogólny stan stopy. Skarpetobutów można używać zarówno na zewnątrz, jak i wewnątrz, do uprawiania sportu, jak i do zwykłych spacerów po mieście lub lesie. Oczywiście podczas użytkowania na zewnątrz zużywają się szybciej niż w pomieszczeniach. Funkcja skarpetobutów jest podobna do funkcji obuwia barefoot. Celem obuwia barefoot jest naśladowanie chodzenia na boso. But służy jedynie do ochrony przed uszkodzeniami mechanicznymi, a nie do amortyzacji lub stabilizacji stopy.

Czy wiesz, że:

Skarpetobutów i obuwia barefoot nie zaleca się używać przez dłuższy czas na twardych, płaskich powierzchniach. Stały nacisk może powodować bóle stóp, pęcherze itp. Skarpetobuty należy stosować naprzemiennie z innymi butami lub chodzeniem boso.

Pielęgnacja skarpetobutów nie różni się znacząco od pielęgnacji skarpet funkcyjnych. Aby uniknąć zniszczenia materiału, należy zawsze przestrzegać instrukcji producenta.

Plusy i minusy:

Odpowiednie do:

• Skarpetobuty Skinners

Podział według parametrów

Podobnie jak w przypadku bielizny funkcyjnej, skarpety można wybierać według określonych parametrów. Jeśli od skarpet oczekujesz pewnych specyficznych właściwości i nie jesteś pewien, jaki typ skarpet je posiada, możesz je wybrać na podstawie poniższych kryteriów. Dodaliśmy tu również kilka dodatkowych informacji, ponieważ o wyborze decyduje także cena, a z pewnością będzie Cię interesować ich trwałość. Zaczynajmy!

Parametry skarpet to:

1. Rozmiar
2. Materiał
3. Przeznaczenie
4. Grubość
5. Wzmocnienie
6. Krój
7. Odprowadzanie wilgoci
8. Trwałość i gwarancja
9. Cena
10. Specjalne wykończenia

1. Rozmiar

Problem z rozmiarami polega przede wszystkim na różnych systemach numeracji. Wynika to z kraju pochodzenia producenta i rynku, dla którego skarpety są przeznaczone. Na przykład francuscy producenci stosują rozmiarówkę europejską, podczas gdy niemieccy i brytyjscy często używają rozmiarówki angielskiej.

Typy numeracji:

Numeracja łączona

Ze względu na elastyczność materiałów, z których są wykonane (np. elastan, lycra, spandex), skarpetki często są numerowane w tzw. numeracji łączonej, najczęściej w formie podwójnych rozmiarów. Ponieważ mogą się elastycznie rozciągać, dany model jest odpowiedni dla określonego zakresu rozmiarów, np. 36-38, 39-41, 43-45. Numeracja skarpet opiera się na numeracji metrycznej, gdzie rozmiary łączone są liczone co jeden centymetr.

2. Materiał

Do najczęściej używanych materiałów na skarpety należą materiały syntetyczne, takie jak polipropylen i poliester, ale popularna jest również wełna i włókno bambusowe. Ze względu na wysoką chłonność zaleca się unikanie skarpet z czystej bawełny bez żadnych domieszek podczas jakiejkolwiek aktywności sportowej (wchłaniają pot, stają się mokre i tym samym znacznie szybciej odprowadzają ciepło od ciała).

Skład materiałowy

Skład materiałowy skarpety powinien być podawany w kolejności malejącej, od składnika dominującego do najmniej licznego, przy czym materiały elastyczne, takie jak lycra, elastan czy spandex, nie powinny stanowić więcej niż 10-15%, ponieważ brakuje im innych kluczowych właściwości funkcyjnych. Materiały te są wplatane w skarpetę w niewielkiej ilości lub stosowane tylko w określonych strefach.

Materiały naturalne:

1. Wełna merino - doskonała termoregulacja (najlepsza z czysto naturalnych materiałów), dobrze odprowadza pot, antybakteryjna, ale może gryźć i być nieprzyjemna w dotyku.
2. Wełna - antybakteryjna, ale niestety schnie powoli, nie radzi sobie z większym obciążeniem (nie odprowadza potu, lecz go wchłania i wolniej schnie).
3. Bawełna - przyjemna w dotyku (dopóki nie zmoknie), nie radzi sobie z większym obciążeniem (wchłania pot i wolno schnie).
4. Włókno bambusowe - odporność na ścieranie, właściwości antybakteryjne, odporność na promieniowanie UV, trwałość koloru, dobrze odprowadza pot.
5. Jedwab - oddychający, dobra izolacja termiczna, wysoka wytrzymałość i odporność.
6. Jedwab bambusowy - dobre odprowadzanie wilgoci, izolacja termiczna i komfort.

Materiały syntetyczne:

1. Coolmax - doskonałe odprowadzanie wilgoci, antybakteryjność i elastyczność, odpowiedni na gorące dni i do wymagających aktywności.
2. Polipropylen - najlżejszy, niska chłonność potu, szybkoschnący, mocny, elastyczny, antybakteryjny, trwały kolor (nie spiera się).
3. Poliester - dobrze trzyma kształt, mocny, bardziej chłonny i cięższy od polipropylenu (lepiej przewodzi ciepło, wolniej schnie, wymaga częstszego prania).
4. Poliamidy (nylon, perlon) - wysoka wytrzymałość, elastyczność, odporność, nieco wyższa chłonność potu (wolniej schną, wymagają częstszego prania).
5. Elastany (lycra, spandex) - wysoka elastyczność (doskonale przylegają do ciała, zapewniając izolację termiczną), przy zbyt wysokiej zawartości mogą osłabić funkcje poliestru lub polipropylenu.
6. Endurofil - włókno o wysokiej odporności na ścieranie, dobrze utrzymuje temperaturę i odprowadza wilgoć.

Kombinacje materiałów

Owce w tym temacie mają jasność. Ubierają się w merino. Wełna merino pochodzi od wyhodowanej odmiany owiec, które w XVIII wieku były hodowane w górskich obszarach Hiszpanii. Produkuje się z niej wysokiej jakości skarpetki, czapki i bieliznę funkcyjną. >>> CZYTAJ DALEJ <<<

• Skarpety funkcyjne Regatta

• Skarpety funkcyjne Relax

• Skarpety funkcyjne SealSkinz

• Skarpety funkcyjne Sensor

3. Przeznaczenie

Przy wyborze odpowiednich skarpet kluczowe jest określenie, do czego i w jakich warunkach będą używane. Inne skarpety wybierzemy na co dzień, a inne do różnych dyscyplin sportowych.

4. Grubość

Skarpety funkcyjne różnią się grubością materiału.

5. Wzmocnienie

Wzmocnienia w skarpetach znajdują się tam, gdzie występuje największe ryzyko otarć oraz w miejscach, gdzie stopa potrzebuje największego wsparcia. W tym celu stosuje się strefy amortyzujące lub zmiękczone w obrębie palców, śródstopia, pięty, podbicia lub goleni. Z kolei strefy stabilizujące (elastyczne) mają za zadanie utrzymać skarpetę na nodze i zapobiec jej przesuwaniu się. Znajdują się one w obrębie podbicia, kostki lub na górnym ściągaczu.

6. Krój

Krój skarpet funkcyjnych jest zaprojektowany tak, aby jak najlepiej wspierał aktywność, którą wykonujemy. Dotyczy to zarówno wysokości (stopki, nad kostkę, do połowy łydki, podkolanówki), jak i specjalnych krojów wzmacniających efekt skarpety.

7. Odprowadzanie wilgoci

Do odprowadzania wilgoci ze stóp często stosuje się materiały syntetyczne – poliestry, a także niektóre włókna poliuretanowe, takie jak lycra, które cechują się wysoką elastycznością. Warto zwrócić uwagę na specjalne technologie, np. strefy wentylacyjne, zapewniające komfort w obuwiu.

Naturalny materiał z wełny merino sam w sobie nie odprowadza wilgoci na zewnątrz skarpety. Ma on jednak tę właściwość, że nawet gdy jest wilgotny, nie odczuwamy ani wilgoci, ani chłodu (co jest typowe dla bawełny).

• Skarpety funkcyjne Smartwool

• Skarpety funkcyjne Under Armour

• Skarpety funkcyjne Vans

• Skarpety funkcyjne Warmpeace

8. Trwałość i gwarancja

Na skarpety funkcyjne obowiązuje standardowa 2-letnia gwarancja. Należy jednak pamiętać, że są one produktem, który zużywa się stosunkowo szybko, dlatego sytuacja z gwarancją bywa skomplikowana. Przykładowo, jeśli skarpety są codziennie poddawane ekstremalnym obciążeniom i ulegną przetarciu, sprzedawca prawdopodobnie nie uzna reklamacji. To, czy dana wada podlega gwarancji, jest zawsze oceniane indywidualnie na podstawie stopnia zużycia.

9. Cena

Skarpety można kupić pojedynczo lub w wielopakach (3-5 par). W zestawach można taniej kupić skarpety niższej klasy (około 10-20 zł za parę). Będą one jednak wykonane z cienkich, tanich materiałów, co przekłada się na ich funkcjonalność i trwałość. Skarpety sportowe ze średniej półki cenowej kosztują od 20 do 50 zł. W przypadku droższych modeli (od 40 do 130 zł) często stosuje się wełnę merino lub inne zaawansowane materiały. Skarpety powyżej 150 zł są dodatkowo wyposażone w membranę (np. wybrane modele firmy SealSkinz).

10. Specjalne wykończenia

1. Hydrostop - specjalne wykończenie skarpet, gdzie wewnętrzna strona górnego ściągacza jest pokryta silikonem. Zapobiega to przedostawaniu się wody z góry.
2. Membrana - doskonała wodoodporność, idealna dla zimowych biegaczy do butów, które mogą przemakać. Z drugiej strony, ze względu na membranę, skarpety nie są tak oddychające, a ich użycie zależy od warunków pogodowych i rodzaju aktywności.
3. Wiatroodporność - w skarpetach można również zastosować membranę przeciwwiatrową. Zastosowanie jest podobne jak w przypadku membrany wodoodpornej – dla biegaczy, rowerzystów i innych sportowców spodziewających się gorszych warunków pogodowych.

Na co zwrócić uwagę

Siedem wskazówek dotyczących wyboru skarpet, bo dobry wybór ma znaczenie!

1. Używanie skarpet frotte do sportów zimowych - skarpetki frotte nie nadają się do butów narciarskich! Wchłaniają wilgoć i nie wysychają, co powoduje, że stopy marzną i można się przeziębić.
2. Uciskające ściągacze - jeśli masz mocniej zbudowane lub owłosione łydki, niektóre ściągacze mogą powodować dyskomfort. Pamiętaj o tym i wybieraj tylko idealnie dopasowane modele.
3. Błędy w rozmiarze - nigdy nie kupuj skarpet o rozmiar większych; zasady dotyczące butów nie mają tu zastosowania. Skarpetki muszą idealnie pasować i nie mogą się przesuwać.
4. Grubość i materiał - syntetyki do ćwiczeń, merino do zimowych butów, a frotte na relaks w domu. Zastanów się, gdzie i do czego będziesz ich używać.
5. Marka - liczy się jakość, a nie ilość w opakowaniu. Najlepiej kupować od producentów specjalizujących się w skarpetach – u nich masz pewność co do jakości.
6. Wprowadzające w błąd oznakowanie - dokładnie sprawdź skład procentowy materiałów. Skarpety merino powinny zawierać co najmniej 60% tej wełny, co nie zawsze ma miejsce.
7. Dopasowanie do butów - to kluczowe. Do niskich butów – stopki, do butów trekkingowych – wyższe, do butów narciarskich – podkolanówki.

Nie tylko z SealSkinz utrzymasz ciepłe stopy w każdych warunkach. Refleksja na temat znaczenia ciepłych stóp i sposobów na ich utrzymanie. Przede wszystkim należy się odpowiednio wyposażyć i nie pozostawiać niczego przypadkowi. Kiedy palce u nóg wychłodzą się do cna, ponowne ich ogrzanie staje się nie lada wyzwaniem. Miłośnicy turystyki wysokogórskiej z pewnością wiedzą, czym grozi zaniedbanie woskowato wyglądających palców (w skrócie: siny-czarny-papa). >>> CZYTAJ DALEJ <<<

• Krótki rękaw

• Długi rękaw

• Kalesony męskie

• Bluzy funkcyjne

• Krótki rękaw

• Długi rękaw

• Kalesony damskie

• Bluzy funkcyjne

Przydatne linki

• Stanfield >

• SealSkinz >

• Skarpety >

• Bielizna funkcyjna >

Inne ciekawe artykuły:

• Pokonamy zimno! >

• Softshell >

Autor: Radek Martinek, Vít Hruška

Źródła: archiwum 4camping.cz, unsplash.com